Wil je binnen jouw school (verder) ontwikkelen op een bepaald thema? Kijk dan op onze themapagina&rsquo;s voor handvatten en ondersteuning bij jullie fase van de schoolontwikkeling. Je vindt per thema praktijkvoorbeelden van andere scholen en relevante, interactieve bijeenkomsten. Je kunt aan slag met tools en je verder in het thema verdiepen via inzichten uit onderzoek.

Neem contact met ons op

Zoek je expertise of inspiratie? Heb je een praktische vraag of wil je in contact komen met een collega van een andere school?

Heb je een vraag over brede vorming?

Praktijkvoorbeelden

Tools en instrumenten

Bijeenkomsten

Podcasts

Tips kennisdelen

Leestips

Presentator en geschiedenisleraar Erik Ex gaat in gesprek met Lucelle Comvalius over hoe je in de klas racisme bespreekt. Lucelle is lerares maatschappijleer op het Christelijk college Groevenbeek in Ermelo en is in 2018-2019 uitgeroepen tot docent van het jaar.

Ook interessant

brede-vorming-en-burgerschap

Brede vorming en burgerschap

Naast vakkennis ontwikkelen leerlingen ook competenties en vaardigheden op school. Ze krijgen bijvoorbeeld een bepaalde mate van zelfstandigheid, ze volgen een extra module of zijn lid van de leerlingenraad. Deze brede vorming kun je zichtbaar maken door een plusdocument uit te geven. Zo ontstaat er een breder beeld van de talenten van jouw leerlingen. Bekijk hoe het programma Voortgezet Leren jou hierbij kan helpen.

Heb je een praktische vraag of wil je in contact komen met een collega van een andere school?

Heb je een vraag over doorstroom?

Lees in deze literatuurstudie meer over de effecten van zittenblijven op de schoolse prestaties, psychosociaal functioneren, de verdere schoolloopbaan en de arbeidsmarktpositie van zittenblijvers in Nederland en Vlaanderen.

Zittenblijven in het primair en voortgezet onderwijs: Een inventarisatie van de voor- en nadelen van het CPB

Heeft het strikt toepassen van overgangsnormen in het voortgezet 
onderwijs positief effect op de prestaties van zittenblijvers?

Gebruik kennis uit onderzoek

In deze handreiking vind je links naar onderzoeken, handreikingen en voorbeelden van andere scholen om je op weg te helpen naar een lager percentage zittenblijvers.

Downloads

Maryse is rector van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer. Op die school werkt men als sinds jaren met een heterogene brugklas. Wat zijn de ervaringen op het OSB hiermee? Wat kunnen andere scholen van hen leren?

Op welke manier maken we zwaarwegende beslissingen? Moet je alleen cijfers gebruiken of is je intuïtie belangrijk? Hoe kunnen we komen tot een juiste beslissing? Die vragen en meer beantwoorden we in deze aflevering met Janneke Sleenhof.

stap voor stap schoolbrede onderwijsontwikkeling

vo_grcu-7

Het is de bedoeling dat leerlingen starten op een passend niveau in het voortgezet onderwijs. Maar leerlingen met een kansarme achtergrond worden nog te vaak op een te laag niveau ingeschat. Ook zijn er basisschoolleerlingen die nog niet toe zijn aan de keuze voor een vervolgniveau in het vo. Om de overgang naar het vervolgonderwijs van jouw leerlingen makkelijker te maken, kun je project- of vakoverstijgend onderwijs inzetten met aandacht voor 21e eeuwse vaardigheden. Zo wennen jouw leerlingen eerder aan wat de (beroeps)praktijk later van hen vraagt. Ook binnen jouw school is doorstroom belangrijk. Hoeveel leerlingen blijven zitten, afstromen of opstromen, zegt iets over het onderwijs op jouw school.

Doorstroom

Heb je een vraag over het stimuleren van eigenaarschap op jouw school?

Maatwerk organiseren

Formatieve cultuur

Gespreid leiderschap

Leidinggeven aan schoolontwikkeling

Lerende cultuur

Strategisch personeelsbeleid

Bekijk een overzicht van relevante onderzoeken naar eigenaarschap bij leerlingen.

Is de stap naar zelfregulatie van leerlingen over het leerproces wel mogelijk voor tieners aangezien hun brein nog volop in ontwikkeling is?

Leersituaties waarin leerlingen meer regie hebben kunnen onder bepaalde voorwaarden een positieve invloed op hun motivatie hebben. 

Om het eigenaarschap van leerlingen te versterken kun je onder meer de motivatie, betrokkenheid, zelfsturing en metacognitieve vaardigheden bevorderen.

Er zijn sterke aanwijzingen dat leerlingen betere leerprestaties kunnen behalen, als zij zelf goed de regie kunnen voeren over hun eigen leerproces.

Gebruik inzichten uit onderzoek

Waar kan een leerling eigenaar van zijn op school? En hoe kun je als leraar eigenaarschap stimuleren? Lees hier tien tips om het eigenaarschap van leerlingen te vergroten. 

Stichting Leerkracht heeft drie concrete tips geformuleerd om het eigenaarschap van leerlingen te vergroten. Aan de hand van video's en stappenplannen worden de tips uitgelegd. 

Steeds meer scholen kiezen voor het invoeren van flexuren: lesuren waarin leerlingen zelf mogen kiezen welk vak zij volgen. In 2017 startte het Corderius College met een flexibel rooster. Lees de tips van schoolleider Kees van den Brink en docent Jan Boogaard voor het invoeren ervan.

Tips & tricks

SLO heeft een zelfregulatie-vragenlijst voor leerlingen in het voortgezet onderwijs ontwikkeld. De vragenlijst geeft inzicht in de mate van zelfregulatie in de les en kan gebruikt worden als hulpmiddel om dit gedrag te bevorderen.

Het leerlab 'Leerling eigenaar leerproces' heeft een menukaart ontwikkeld om docenten ideeën te geven om leerlingen meer eigenaar te maken van hun leerproces.

Dit document is opgesteld door zeven vernieuwingsscholen en beschrijft de 
bevindingen, praktijkervaringen en de theorie achter zelfsturend leren. 

Wil je leerlingen betrekken bij het ontwikkelen van onderwijs op jouw school? Bekijk dan deze video en ga aan de slag met de visiesessie en toekomstexpo. 

Jelle Jolles is hoogleraar neuropsychologie en weet alles van hoe leren werkt in relatie tot het brein. Hij pleit ervoor dat leraren en andere opvoeders kennis hebben van het ontwikkelende brein van jongeren om hen te begeleiden in de ontplooiing.

Ook interessant 

eigenaarschap-van-leerlingen

Eigenaarschap van leerlingen

Door leerlingen meer eigenaarschap te leren nemen over hun eigen leerproces, kan de intrinsieke motivatie van leerlingen toenemen en kunnen de leerprestaties verbeteren. Hoe stimuleer je op school dit eigenaarschap van leerlingen? Lees in de praktijkvoorbeelden hoe andere scholen dit aanpakken, ga aan de slag met de tools, kom naar één van onze bijeenkomsten of verdiep je verder via kennis uit onderzoek.

Heb je een vraag over toetsing?

effectief-leesonderwijs_web

Effectief leesonderwijs_web

Is er bij jou op school de wens om toetsen en examens flexibeler in te richten? Je kunt bijvoorbeeld denken aan formatief toetsen, waarbij je tussentijds vaststelt of leerlingen hun leerdoelen behalen. Ook zijn er steeds meer mogelijkheden om het examen flexibeler in te richten. Bekijk wat het programma Voortgezet Leren jou te bieden heeft.

Flexibeler examineren

Heb je een vraag over formatief werken? 

Op deze pagina verzamelt het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek wetenschappelijke en praktijkgerichte publicaties en tools over formatief handelen.

Welke wijze van beoordelen door leraren draagt het meest bij aan het vertrouwen van leerlingen in zichzelf? 

Verschillende onderzoeken zijn gebundeld en beoordeeld. Vanuit deze onderzoeken zijn acht methoden van formatief toetsen met een positief leereffect naar voren gekomen. 

Effectieve feedback geven heeft niet altijd het gewenste effect. Wat is nu precies effectieve feedback? Een overzichtsartikel in de wereld van feedback bij formatief evalueren.

Op deze pagina vind je links naar meer artikelen, video's en onderzoek over formatief leren. 

Bekijk hier al het materiaal dat tijdens een werkconferentie Formatief handelen is gebruikt. 

Van formatief toetsen naar een formatieve cultuur. Dit model laat je zien wat je kan doen om verder te komen en wat je nodig hebt om te veranderen.  

Op het Antoniuscollege Gouda werkten leraren in een buddysysteem aan formatief werken. Beluister hun ervaringen in de podcast 'Formatief werken met een buddysysteem'. 

Verhalen, tips en ideeën uit de klas. Bekijk de website van twee leraren van het VC Mheenpark in Apeldoorn. 

Is formatieve toetsing iets waar we in tijden van afstandsonderwijs wat aan hebben? En wanneer valt iets nu precies onder de noemer ‘formatief’? Die vragen en meer beantwoorden we in deze aflevering met Dominique Sluijsmans, onderwijskundige en gespecialiseerd in toetsing en beoordeling. 

keuzeruimte

Keuzeruimte

Op een school met een formatieve cultuur werkt iedereen formatief: leerlingen, leraren én schoolleiding. Iedereen bepaalt leerdoelen en succescriteria voor zichzelf. Als schoolleider maak je dit mogelijk. Wil jij op jouw school een formatieve cultuur creëren óf borgen? Ga aan de slag met onze tools, kom naar een van onze bijeenkomsten en lees hoe andere scholen het aanpakken.

Heb je een vraag over gespreid leiderschap?

Hoe werk je vanuit gespreid leiderschap aan onderwijs- en schoolontwikkeling? Dit katern geeft je handvatten om de ontwikkeling te ondersteunen.

Edualdo is dé plek waar leraren, schoolleiders en teamleiders kennis en ervaring uitwisselen. Edualdo is een initiatief van het programma Voortgezet Leren van de VO-raad.

Lees verhalen van leraren en bekijk handreikingen en tips als leraar, hr-professional of leidinggevende over de loopbaanontwikkeling van leraren.

Bekijk het webinar van Marco Snoek namens Platform Samen Opleiden & Professionaliseren over loopbaanperspectieven in het VO.

Ook als je klaar bent met je opleiding kan je je als leraar blijven verbeteren en je eigen loopbaan vormgeven. Welke mogelijkheden zijn er? Hoe neem je je ontwikkeling in eigen hand? Deze vraagstukken bespreekt presentator en leraar Erik Ex met Valentina Devid, leraar geschiedenis en levensbeschouwing en teamleider havo bij het Christelijk Lyceum Apeldoorn. 

gespreid-leiderdchap-pv255

Gespreid leiderdchap - PV255

Wil je op jouw school gemotiveerde leraren, die gelukkig zijn in hun werk en zich professioneel (blijven) ontwikkelen? Of wil jullie onderwijs of organisatie verbeteren? Gespreid leiderschap kan een bijdrage leveren aan strategisch personeelsbeleid (SHRM) en innovatievraagstukken. Wat is gespreid leiderschap en hoe draag je dit als schoolleider uit? Het aanbod op deze pagina geeft je handvatten om hiermee aan de slag te gaan.

Om schoolleiders te ondersteunen bij hun taak om te zorgen voor goed onderwijs heeft een groep onderzoekers hun expertise gebundeld in dit open access boek. Verschillende leiderschapspraktijken zijn in deze publicatie uitgewerkt door wetenschappelijke inzichten te koppelen aan praktische handvatten en voorbeelden.

Gert Verbrugghen is leraar Engels op het Alfrinkcollege in Deurne. Op het Alfrink stond Gert aan de basis van een nieuwe schoolbrede aanpak. Deze aanpak is geheel gericht op de onderwijswetenschap. Hoe is het hem gelukt is om deze aanpak op zijn school in te voeren?

Camyre is schoolleider op Spring High in Amsterdam. Spring High is officieel een 10-14-school, maar heeft de ambitie om er te zijn voor alle leerlingen. In deze podcast gaat presentator Erik Ex in gesprek met Camyre over haar ervaringen én visie op 10-14 onderwijs.

leidingegeven-aan-schoolontwikkeling

Leidingegeven aan schoolontwikkeling

Het onderwijs is continu in ontwikkeling, onder meer als gevolg van maatschappelijke veranderingen. Als schoolleider speel je hierin een grote rol. Ben jij er klaar voor om leiding te geven aan een ontwikkeling op jouw school? Op deze pagina vind je handvatten en tools die je hierbij ondersteunen. Of je nu meer kennis wil verwerven over leidinggeven aan een verandertraject en projectmatig werken of je wil weten hoe je omgaat met onzekerheid en weerstand bij collega's.

Heb je een vraag over lerende cultuur? 

Wat wordt verstaan onder professionele leercultuur? En wat zijn randvoorwaardelijke zaken voor een professionele leercultuur? Lees het in dit overzicht. 

Het RdMC van de Open Universiteit doet onderzoek naar professionalisering op scholen. Lees hier de bevindingen over een lerende schoolcultuur en de professionalisering van leraren. 

In een school waar een professionele leercultuur heerst, is iedereen in staat om zich continu aan te passen aan een veranderende omgeving. Lees meer.

Een lerende cultuur omvat leren op verschillende niveaus: zowel individueel, als team/collectief en de lerende organisatie. Lees meer. 

Een team- of schoolleider in een lerende cultuur balanceert continu tussen het bieden van ruimte voor initiatieven van leraren en het stellen van kaders voor deze initiatieven. Lees meer. 

In een lerende cultuur staan leerlingen, leraren, schoolleiding en bestuurders open voor elkaars kennis, feedback en ideeën. Lees meer.

Kennis uit onderzoek

Het Platform is een initiatief van de PO-Raad, VO-raad, de MBO Raad en de lerarenopleidingen. In de kennisbank vind je praktijkvoorbeelden, instrumenten en relevante publicaties over opleiden in de school.

In dit boek vind je achttien schoolportretten over kwaliteitsverbetering van hun onderwijs. Hoe hebben zij verandering aangepakt en wat leerden ze van elkaar? 

Voion heeft een ontwikkelmodel Lerende Organisatie opgesteld. Bekijk op welk niveau jouw school zit en zie waar je stappen kunt zetten. 

Sterksamenwerken.nl biedt praktische checklists, tips en hulpmiddelen bij het samenwerken in een team. Je past ze toe aan het begin, aan het eind of onderweg als je vastloopt of denkt dat het beter kan.

VO-academie biedt een grote verscheidenheid aan professionaliseringsactiviteiten voor schoolleiders en bestuurders aan, en draagt zo indirect bij aan hun lerende houding en daarmee aan een lerende schoolorganisatie.

thumbnail

Wil jij op jouw school een cultuur waarin leren van en met elkaar een centrale rol speelt? Waarbij het team een onderzoekende houding heeft, met vertrouwen met elkaar samenwerkt en kennisgedreven te werk gaat? Zorg dan voor duidelijke kaders, faciliteer je medewerkers, geef vertrouwen en bied je team de ruimte om te onderzoeken. Het aanbod op deze pagina ondersteunt je om hiermee aan de slag te gaan.

Heb je een vraag over het organiseren van maatwerk?

In dit schema vind je een overzicht van wat er mogelijk is met maatwerk. Denk aan vakken volgen op een hoger of lager niveau, langzamer of sneller door het programma, en het plusdocument.

Hoe klein of groot een verandering ook is, ontwikkelen in de school is een cyclisch en continu proces. In een ontwikkelproces doorlopen scholen verschillende fases. Lees meer over de fases.

Gebruik dit instrument om samen met collega's aan de slag te gaan op jouw school.

Dit plan geeft ondersteuning in het vormgeven van het ontwikkelproces, bijvoorbeeld voor het bieden van (meer) maatwerk. Bij elke stap zijn handige hulpvragen toegevoegd die je aan het denken zetten. Wat willen wij en waarom?

Aan de slag

Welke invloed heeft het zelf kiezen van het instructieniveau op de leerresultaten en de motivatie van leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs? 

De verwachting is dat leerlingen door maatwerk meer en beter worden uitgedaagd. Dat zou een positieve invloed kunnen hebben op de motivatie van leerlingen. Klopt dit wel?


Wat zijn de effecten van een aanpassing in het lesaanbod, waarbij er ’s ochtends centrale lessen worden gegeven en ’s middags ondersteuning en verdieping op de leerprestaties en de motivatie van leerlingen? 

Scholen zijn al volop aan de slag met het bieden van maatwerk in hun organisatie. Lees hier een aantal praktijkvoorbeelden, verdeeld in categorieën.

Zes voorbeelden van scholen die voor een andere indeling van de dag kiezen met een flexibel rooster.

Een uitgebreid rapport naar de personele gevolgen van anders organiseren in het voortgezet onderwijs, inclusief succesfactoren en praktijkvoorbeelden.

Deze toolkit is voor iedereen die op een effectieve manier wil samenwerken aan een innovatief vraagstuk op school. De toolkit leidt je stap-voor-stap door het ontwikkelproces. Je werkt toe naar het ontwerpen van een tool en/of praktische handreiking voor jouzelf en/of je collega's.

een-leerdoelenwand-als-voorbereiding-op-de-bovenbouw-w

Een leerdoelenwand als voorbereiding op de bovenbouw

Wil jij op jouw school ruimte creëren voor talentontwikkeling en persoonlijke kwaliteiten van leerlingen, in hun eigen tempo en naar eigen kunnen? Op deze pagina vind je handige tools, inspirerende verhalen en nuttige bijeenkomsten om maatwerk te organiseren. Zie wat kan en mag, lees recent onderzoek en ga samen met je team aan de slag.

NEEM CONTACT MET ONS OP

Heb je een vraag over SHRM?

Wil jij leren hoe je leraren ondersteunt in hun dagelijkse werk én persoonlijke ontwikkeling? Voortgezet Leren organiseert jaarlijks de leergang Peoplemanagement voor team- en afdelingsleiders in het voortgezet onderwijs. Lees meer over deze leergang en meld je aan.

Trainingen en leergangen

In 2020 deed de Universiteit Utrecht voor de tweede keer onderzoek naar de ontwikkeling van het strategisch personeelsbeleid op vo-scholen. Lees hier het volledige onderzoeksrapport.

Bekijk de onderzoeksresultaten en ga met de handvatten aan de slag om de ontwikkeling van schoolleiders in jouw organisatie te verstevigen. 

Ga aan de slag met deze 4 tips om leraren in jouw team effectiever te betrekken bij het realiseren van de schoolambities en het versterken van de onderwijskwaliteit.

Gebruik deze handvatten om met de leraren in jouw team in gesprek te gaan over hun professionele ontwikkeling op de korte én langere termijn. Voor een goede kwaliteit van het onderwijs én de motivatie van leraren is dat onmisbaar.  

Lees nieuwe wetenschappelijke inzichten over strategisch HRM in de context van het voortgezet onderwijs, gecombineerd met de praktische ideeën van mensen die er daadwerkelijk mee bezig zijn.

Nergens spelen mensen zo’n cruciale rol bij het bereiken van doelen als op school. We doen er goed aan te investeren in de verbindende rol van team- en afdelingsleiders. Lees wat goed peoplemanagement inhoudt en wat het oplevert.

In deze artikelenreeks staan de 10 opdrachten uit het katern ‘Werk maken van strategisch HRM’ centraal. Elke maand verschijnt een inspirerend en actueel praktijkvoorbeeld over één van de opdrachten. 

Hoe kun je als schoolleider of HR-medewerker leraren blijven ondersteunen in hun professionele ontwikkeling? Op de website Loopbaanperspectieven.nl staan tips en handreikingen. 

business-team-leader-2

Focus op strategisch personeelsbeleid (SHRM) blijkt een belangrijke voorwaarde voor het organiseren van eigentijds onderwijs. Steeds meer scholen maken daarom werk van strategisch HRM en verbinden de onderwijsambities van de school aan de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de medewerkers. Bekijk hoe het programma Voortgezet Leren jou verder kan helpen.

Thema’s

Blijf op de hoogte